Baza wiedzy

Dialog społeczny – definicja i cele

Dialog społeczny to proces wymiany informacji, opinii i negocjacji między partnerami społecznymi, takimi jak pracodawcy, pracownicy (związki zawodowe) oraz rządy. Celem dialogu jest wspólne rozwiązywanie problemów związanych z warunkami pracy, zatrudnieniem, polityką społeczną i gospodarczą.

Formy dialogu społecznego

Dialog dwustronny

Prowadzony między związkami zawodowymi a organizacjami pracodawców.

Dialog trójstronny

Obejmuje także przedstawicieli rządu. Przykładem w Polsce jest Rada Dialogu Społecznego.

Podstawy prawne dialogu społecznego w Polsce

Konstytucja RP

Artykuł 20 wskazuje, że społeczna gospodarka rynkowa opiera się na dialogu i współpracy między partnerami społecznymi.

Treść artykułu 20:
Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego

Kluczowy akt regulujący funkcjonowanie tej instytucji w Polsce.
Link do ustawy

Rada Dialogu Społecznego (RDS)
RDS to instytucja, która umożliwia formalny dialog między pracodawcami, pracownikami i rządem w Polsce. Rada powstała w 2015 roku, zastępując Komisję Trójstronną.

Kompetencje stron biorących udział w dialogu:
Ustawa przewiduje dwupoziomowe kompetencje Rady Dialogu Społecznego, co znajduje odbicie w uprawnieniach zastrzeżonych dla dialogu autonomicznego dwóch stron – pracodawców i pracowników, oraz dla dialogu trójstronnego z udziałem trzech partnerów – pracodawców – pracowników – rządu, a więc całej Rady.

Strona pracodawców i strona pracowników zasiadająca w Radzie Dialogu Społecznego ma prawo:

  • wyrazić opinię do przygotowanych przez Radę Ministrów oraz jej członków Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, projektów założeń projektów ustaw, projektów aktów prawnych, projektów strategii, projektów programów oraz projektów innych dokumentów rządowych dotyczących planowanych działań Rady Ministrów pozostających we właściwości Rady,
  • przygotować i przekazać do właściwego ministra, w celu przedłożenia Radzie Ministrów, wspólnie uzgodnione projekty założeń projektów ustaw i projekty aktów prawnych,
  • wnioskować o przeprowadzenie wysłuchania publicznego do podmiotu odpowiedzialnego za opracowanie projektu aktu normatywnego dotyczącego spraw objętych zakresem właściwości Rady,
  • wystąpić ze wspólnym zapytaniem do właściwego ministra w zakresie spraw należących do właściwości Rady,
  • wystąpić ze wspólnym wnioskiem o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego dotyczącego spraw objętych zakresem właściwości Rady,
  • podjąć uchwałę o wystąpieniu przez Przewodniczącego Rady do Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego, jeżeli w orzecznictwie Sądu Najwyższego lub sądów powszechnych ujawniły się rozbieżności w wykładni prawa,
  • podjąć uchwałę o wystapieniu przez Przewodniczącego Rady do Sejmu i Senatu z wnioskiem o umozliwienie przedstawienia Sejmowi lub Senatowi informacji dotyczącej spraw o istotnym znaczeniu w zakresie właściwości Rady,
  • podjąć uchwałę o wystąpieniu przez Przewodnioczącego Rady do ministra właściwego do spraw finansów publicznych z wnioskiem o wydanie interpretacji ogólnej, w przypadku niejednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego w określonych decyzjach, postanowieniach oraz interpretacjach indywidualnych, wydanych przez organy podatkowe w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz w takich samych stanach prawnych, w szczególności gdy wydanie interpretacji ogólnej służy realizacji celów Rady pozostajacych w jej właściwości.

Rada Dialogu Społecznego ma prawo:

  • każdego roku określać program swojego działania uwzględniając aktualną sytuację społeczno-gospodarczą,
  • rozpatrywać wnioski Wojewódzkich Rad Dialogu Społecznego (WRDS), o ile będą dotyczyć spraw objętych jej właściwością,
  • brać czynny udział w przygotowaniu projektu budżetu państwa na rok następny,
  • uzgadniać projekt ustawy budżetowej.

Więcej na ten temat znajdziesz na stronie Rady Dialogu Społecznego.

Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog” im. Andrzeja Bączkowskiego

Jest to jednostka organizacyjna powołana do wspierania dialogu społecznego w Polsce. Centrum organizuje spotkania, konferencje i szkolenia, a także udostępnia informacje na temat dialogu.

Więcej informacji na stronie Centrum Partnerstwa Społecznego „Dialog”.

Rodzaje dialogu społecznego w Polsce

  1. Dialog krajowy – realizowany w ramach Rady Dialogu Społecznego.
  2. Dialog branżowy – prowadzony w ramach branżowych komisji dialogu społecznego.
  3. Dialog regionalny – prowadzony przez wojewódzkie komisje dialogu społecznego.

Podstawowe dokumenty i akty prawne

Korzyści dialogu społecznego

  • Zapobieganie konfliktom społecznym.
  • Lepsze warunki pracy i zatrudnienia.
  • Budowanie zaufania między partnerami społecznymi.
  • Wpływ na kształtowanie polityki publicznej i gospodarczej.

Przykłady dialogu społecznego w Polsce

  • Negocjacje dotyczące płacy minimalnej.
  • Rozmowy na temat reformy emerytalnej.
  • Zmiany w Kodeksie pracy dotyczące czasu pracy i elastycznych form zatrudnienia.
Obserwatorium Dialogu Społecznego

Projekt, którego celem  jest budowanie i wzmocnienie udziału Związku Przedsiębiorców i Pracodawców jako reprezentatywnej organizacji pracodawców w procesach stanowienia oraz monitorowania prawa i polityk publicznych w zakresie zatrudnienia i umiejętności, dowiedz się więcej tutaj.